Οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο αγροτικός τομέας και συνολικά ο κλάδος της παραγωγής τροφίμων μέχρι το 2050 είναι πολλές, αλλά θα εστιάσουμε στην κυριότερες πέντε. Σήμερα υπάρχουν 7,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι που κατοικούν στη γη. Αναμένεται ότι αυτό θα αυξηθεί με άλλα 2,2 δισεκατομμύρια άτομα μέχρι το 2050, που σημαίνει ότι 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι πρέπει να σιτιστούν το 2050. Πώς μπορούμε να ταΐσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους και τι θα αντιμετωπίσουν οι παραγωγοί τροφίμων σε όλο τον κόσμο τα επόμενα χρόνια; Πρώτον Για να ταΐσουμε τα 10 δισεκατομμύρια ανθρώπους που θα κατοικήσουν στη γη το 2050, η παραγωγή τροφίμων πρέπει να αυξηθεί. Απαιτείται αύξηση 60% για να τροφοδοτηθεί ο αυξανόμενος παγκόσμιος πληθυσμός. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με δραστική αύξηση της απόδοσης ανά στρέμμα. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, οι αγρότες παράγουν σήμερα εννέα τόνους σιτηρών ανά στρέμμα. Σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κένυα, αυτή τη στιγμή είναι κάτω από δύο τόνους ανά στρέμμα. Είναι σαφές ότι υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης. Οι νέες τεχνολογίες όπως η τεχνολογία ακριβείας και η έξυπνη γεωργία μπορούν να βοηθήσουν στην αύξηση της απόδοσης ανά στρέμμα σε τουλάχιστον 5 τόνους σε χώρες όπως η Κένυα. Δεύτερον, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο σαφείς καθημερινά, οι αποδόσεις θα επηρεαστούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια. Επειδή τα καιρικά μοτίβα γίνονται πιο ακραία, αναμένονται απρόβλεπτες μειώσεις της απόδοσης άνω του 10% λόγω της κλιματικής αλλαγής μετά το 2030. Είναι ο αγροτικός κλάδος και τα κράτη προετοιμασμένα για κάτι τέτοιο; Τρίτον, σήμερα το 37% της γης παγκοσμίως χρησιμοποιείται ήδη για την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Δεν υπάρχει δυνατότητα επέκτασης, επειδή δεν είναι όλη η γη του πλανήτη χρησιμοποιήσιμη για τη γεωργία, η κλιματική αλλαγή μειώνει ραγδαία την ποιότητα της γης και ο αυξανόμενος πληθυσμός του πλανήτη καταλαμβάνει περισσότερο χώρο για να ζήσει. Η γη πρέπει να αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Τέταρτον, η αυξανόμενη αστικοποίηση είναι μια από τις σημαντικότερες παγκόσμιες τάσεις. Αναμένεται ότι το 2050 πάνω από τα δύο τρίτα του πληθυσμού θα ζουν σε πόλεις. Η διαβίωση στις πόλεις αλλάζει επίσης τις διατροφικές απαιτήσεις του παγκόσμιου πληθυσμού. Αναμένεται μια αυξανόμενη ζήτηση παγκοσμίως για τρόφιμα υψηλής ποιότητας λόγω της αυξανόμενης αστικοποίησης. Όχι μόνο αυξάνεται ο παγκόσμιος πληθυσμός. Λόγω της αστικοποίησης και της εκβιομηχάνισης, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας μειώνεται ραγδαία. Πριν από τριάντα χρόνια, η ευκαιρία σου να γεννηθείς σε ακραία φτώχεια σε αυτόν τον κόσμο ήταν μία στις τρεις. Σήμερα, αυτό είναι μόνο 1 στα 10 άτομα. Αυτά είναι σπουδαία νέα, αλλά σημαίνει επίσης ότι όσο περισσότεροι άνθρωποι έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τρόφιμα, η ζήτηση για αυτό θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Πέμπτον, τα επόμενα χρόνια αναμένεται αυξανόμενος ανταγωνισμός για τους ολοένα και πιο σπάνιους φυσικούς πόρους. Τα ορυκτά καύσιμα εξαντλούνται και οι χώρες αναζητούν ολοένα και περισσότερο εναλλακτικές βιοενέργειας για την παραγωγή ενέργειας.
Οργανική ύλη: Κλειδί για τη βιώσιμη γεωργία
Τα υγιή εδάφη είναι ζωτικής σημασίας για την αειφόρο παραγωγή τροφίμων και η οργανική ύλη παίζει ζωτικό ρόλο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η οργανική ύλη μπορεί να θεωρηθεί ένα από τα πιο απαραίτητα συστατικά για την προώθηση υγιών εδαφών και μια σταθερή υψηλή ποσότητα αυτής παρουσιάζει πολλά οφέλη για ένα γεωργικό έδαφος. Αυτά τα οφέλη επιτυγχάνονται με τρεις τρόπους, που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς. Ο φυσικός τρόπος περιλαμβάνει τη βελτίωση της σταθερότητας των αδρανών, τη βελτίωση της διείσδυσης του νερού και του αερισμού του εδάφους (μείωση της απορροής), τη βελτίωση της ικανότητας συγκράτησης νερού κ.λπ. Ο χημικός ενέχει πολλούς κινδύνους για το έδαφος, την παραγωγή και φυσικά τον καταναλωτή. Ο βιολογικός τρόπος περιλαμβάνει την παροχή τροφής για τους ζωντανούς οργανισμούς στο έδαφος, την ενίσχυση της μικροβιακής βιοποικιλότητας και δραστηριότητας του εδάφους, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην καταστολή ασθενειών και παρασίτων, ενίσχυση του χώρου των πόρων μέσω της δράσης των μικροοργανισμών του εδάφους, αύξηση της διείσδυσης και μείωση της απορροής.
Αειφόρος γεωργία, γονιμότητα του εδάφους και προσοχή στην τροφική μας αλυσίδα
Με την κλιματική αλλαγή, τη μείωση της διαθέσιμης γης και την αύξηση του πληθυσμού που αναμένεται να φτάσει τα 10 δισεκατομμύρια έως το 2050, είναι σαφές ότι ο γεωργικός τομέας και η κοινωνία γενικότερα πρέπει να κάνουν μια μετάβαση. Είναι κρίσιμο να διατηρήσουμε τους περιορισμένους πόρους μας, να μειώσουμε τις γεωργικές εκπομπές CO2 και να αυξήσουμε τη βιωσιμότητα και τη διαφάνεια στη γεωργική αλυσίδα αξίας. Η αειφόρος γεωργία αφορά την παραγωγή τροφίμων και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων με τρόπο που λαμβάνει υπόψη περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές πτυχές χωρίς να θέτει σε κίνδυνο το μέλλον των επόμενων γενεών. Πρόκειται για τη βελτίωση της ακεραιότητας και της διαφάνειας ολόκληρης της αλυσίδας εφοδιασμού φυτικών προϊόντων, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στην παραγωγή, τη μεταφορά, την κατανάλωση και τη διαχείριση απορριμμάτων. Τι θα μας φέρουν όμως πιο βιώσιμες πρακτικές στη γεωργία; Αυτές οι πρακτικές μπορούν να διατηρήσουν και να διασφαλίσουν τη γονιμότητα του εδάφους, να διατηρήσουν πεπερασμένους πόρους θρεπτικών συστατικών, να ελαχιστοποιήσουν τις γεωργικές εκπομπές CO2 και να ικανοποιήσουν τη ζήτηση των καταναλωτών. Από περιβαλλοντικής άποψης, η καλύτερη διαχείριση των θρεπτικών ουσιών για τη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους είναι το σημείο εκκίνησης για τη διασφάλιση της βιώσιμης γεωργίας. Ο πλανήτης έχει περιορισμένους πόρους γης, εισροές πρώτων υλών και υπόγεια ύδατα, για να αναφέρουμε μόνο μερικά. Επί του παρόντος, το 37% της γης παγκοσμίως χρησιμοποιείται για τη γεωργία και απομένει ελάχιστος χώρος για επέκταση. Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα είναι ότι δεν φροντίζουμε καλά τα πολύτιμα εδάφη μας. Παγκοσμίως, περισσότερα από 10 εκατομμύρια εκτάρια είναι επιρρεπή σε υποβάθμιση του εδάφους κάθε χρόνο. Η υποβάθμιση του εδάφους μπορεί να οδηγήσει σε μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στη γονιμότητα του εδάφους, με αποτέλεσμα την απώλεια γόνιμου επιφανειακού εδάφους αξίας περίπου 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, η γονιμότητα του εδάφους θα πρέπει να θεωρείται ως επένδυση που χρειάζεται συντήρηση, παρά ως παράγοντας παραγωγής που μπορεί να παρασχεθεί ή να εξαντληθεί. Η βιώσιμη πρακτική στη γεωργία είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την ελαχιστοποίηση των απωλειών εισροών. Αυτό είναι απαραίτητο για τη διατήρηση των πεπερασμένων θρεπτικών ουσιών, αλλά και για την πρόληψη της ρύπανσης των υπόγειων υδάτων. Ο φώσφορος, για παράδειγμα, αναμένεται να εξαντληθεί εντός 50 -100 ετών. Οι αγρότες απαιτούν περισσότερα δεδομένα για το έδαφος και πρακτικές συμβουλές για να μπορούν να εκμεταλλεύονται με τρόπο αποδοτικό από πλευράς πόρων. Με καλή πληροφόρηση για τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους θα είναι σε θέση να ελαχιστοποιήσουν τον ευτροφισμό και να εξοικονομήσουν φυσικούς και οικονομικούς πόρους. Η ανάγκη για πιο βιώσιμη γεωργία είναι προφανής, αλλά πώς μπορούμε να φτάσουμε εκεί; Προφανώς δεν υπάρχουν χρυσές λύσεις για τη βιώσιμη γεωργία, αλλά η ψηφιοποίηση, η καινοτομία και η οικοδόμηση κοινότητας είναι βασικά στοιχεία για τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο καλλιεργούμε και για το πώς μπορούμε σταδιακά να προχωρήσουμε προς μια πιο βιώσιμη γεωργία.
Η τεχνολογία διαδραματίζει βασικό ρόλο στο να καταστεί η γεωργία πιο βιώσιμη
Σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Ομάδα για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), οι γεωργικές δραστηριότητες συμβάλλουν επί του παρόντος στο 11-12% των παγκόσμιων εκπομπών GHG. Όσο η γεωργία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το περιβάλλον, οι βιώσιμες γεωργικές πρακτικές μπορούν επίσης να είναι μια ευκαιρία. Ο λόγος για αυτό είναι ότι το χώμα είναι επίσης το δεύτερο μεγαλύτερο απόθεμα άνθρακα, ή «νεροχύτης» στον κόσμο. Η ικανότητα απορρόφησης συνδέεται άμεσα με την περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανικό άνθρακα (SOC). Όταν καταφέρουμε να αυξήσουμε την περιεκτικότητα σε SOC κατά 0,04% παγκοσμίως, αντισταθμίζονται όλες οι εκπομπές. Εκτός από τη δέσμευση άνθρακα, το SOC διαδραματίζει επίσης βασικό ρόλο στη διατήρηση των θρεπτικών ουσιών, στη βιοποικιλότητα του εδάφους κ.λπ. Οι βιώσιμες γεωργικές πρακτικές μπορούν να διασφαλίσουν ότι η ικανότητα απορρόφησης του εδάφους μπορεί να διατηρηθεί και να βελτιωθεί.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Έλληνας Αγρότης
www.enoplois.gr
