Το όνομα της Colt έχει μείνει στην ιστορία συνώνυμο των όπλων χειρός και όχι αδίκως.
Ο ιδρυτής της Samuel Colt εφηύρε τα εύχρηστα περίστροφα, δίνοντας για πρώτη φορά στο μέσο άνθρωπο όπλα χειρός που έβαλλαν πολλαπλές σφαίρες πριν χρειαστούν επαναγέμιση.
Αυτή ήταν η μεγαλύτερη “επανάσταση” στην αυτοάμυνα, αφού πλέον η σωματική ρώμη δεν έπαιζε τον πρώτο ρόλο.
Το επιστέγασμα της επιτυχίας της Colt ήρθε το 1873 με το περίστροφο “Peacemaker” που δεχόταν έτοιμα φυσίγγια (διαμετρήματος 44-40) με μπρούτζινο κάλυκα.
Δεν πέρασε πολύς και η Winchester παρουσίασε ένα επαναληπτικό τουφέκι (Model ‘73) στο ίδιο διαμέτρημα, δίνοντας στο κοινό την ικανότητα να χρησιμοποιεί κοινό πυρομαχικό σε πιστόλι και τουφέκι.
Η επιτυχία της Winchester δεν πέρασε απαρατήρητη στην Colt και άρχισαν να αναζητούν τρόπους διείσδυσης στη αγορά τουφεκιών.
Μετά από έναν μίνι “εμπορικό πόλεμο” οι δύο γειτονικές εταιρείες (και οι δύο είχαν έδρα τους το Κοννέκτικατ των ΗΠΑ), έφτασαν σε μια συμφωνία κυρίων.
Η Colt θα απείχε από την κατασκευή επαναληπτικών όπλων με χειρισμό μοχλού (lever action) και η Winchester δε θα κατασκεύαζε περίστροφα για να ανταγωνιστεί το Peacemaker.
Κάποιοι στο στρατόπεδο της Colt εξέλαβαν τη συμφωνία κυριολεκτικά και -δέκα χρόνια αργότερα-
Tο 1884 αγόρασαν μια πατέντα του εφευρέτη William Elliot και την έθεσαν σε παραγωγή.
Αφορούσε ένα επαναληπτικό τουφέκι με σύστημα “τρόμπας” (pump action) οπότε, τυπικά δεν παραβίαζε την υφιστάμενη συμφωνία.
Μηχανισμός
Η γενική διαμόρφωση του μηχανισμού θα ήταν πολύ γνώριμη σε όποιον έχει περιεργαστεί ένα σύγχρονο λειόκανο “χράπα-χρούπα”.
Ο μοχλός όπλισης ενσωματώνει πάνω του τον ξυστό (“πάπια”), από όπου το βοηθητικό χέρι θα κρατά φυσικά το όπλο.
Σύροντας τον πρός τα πίσω, το κλείστρο οπισθοχωρεί και απορρίπτει τον κάλυκα από τη θαλάμη, μέσω του ανοίγματος στην κορυφή του κορμού.
Το άκρο του κλείστρου εξέχει από το σώμα του όπλου και καθώς κινείται πίσω, οπλίζει την εμφανή σφύρα.
Η οπλισμένη σφύρα μπορεί κατόπιν να τοποθετηθεί χειροκίνητα σε θέση “ημιόπλισης”, όπου λειτουργεί ως ασφάλεια.
Ένας μοχλός στο υποφυλακτήρα της σκανδάλης επιτρέπει το άνοιγμα του οπλισμένου μηχανισμού, ώστε να αφαιρεθεί ένα γεμάτο φυσίγγιο από τη θαλάμη.
Σε αντίθεση με τα όπλα κινητού ουραίου ή μοχλού, ο χειριστής μπορεί να διατηρεί το μάγουλο του στο κοντάκιο κατά την όπλιση, διατηρώντας τη σκοπευτική εικόνα.
Επιπλέον, η κίνηση της επαναφοράς αντισταθμίζει τη φορά της ανύψωσης της κάνης από την ανάκρουση.
Τουλάχιστον στη θεωρία, η χρήση μοχλού όπλισης στην πάπια σε συνδυασμό με τη μκρή απαιτούμενη διαδρομή όπλισης, δίνει στο όπλο πλεονέκτημα ταχύτητας στις επαναλαμβανόμενες βολές.
Έτσι το όπλο απέκτησε το προσωνύμιο.
“LIGHTNING” (Αστραπή) και η Colt το προωθούσε με αυτό στις διαφημίσεις της.
Η τροφοδοσία γίνεται μέσω μιας θυρίδας στη δεξιά πλευρά του κορμού και τα φυσίγγια καταλήγουν σε μια κυλινδρική αποθήκη που είναι παράλληλη της κάνης.
Το όπλο ερχόταν σε δύο μήκη κανών, 50 και 60 εκατοστά, και οι αποθήκες χωρούσαν 12 ή 15 φυσίγγια αντιστοίχως.
Υπήρχε η δυνατότητα παραγγελίας στοιχείων όπως ‘βαρέος τύπου” κάνες με οκτάγωνη διατομή,“μισής” αποθήκης για χαμηλότερο βάρος και κρίκου πρόσδεσης για τη σέλα (τα άλογα ήταν ο κυριότερος τρόπος μετακίνησης).
Τα στόχαστα ήταν μηχανικά και (φυσικό για την εποχή) δεν υπήρχε πρόβλεψη για τοποθέτηση διοπτρών.
Νόμος της “φυσικής επιλογής”
Μεταξύ 1884 και 1904 η Colt έφτιαχνε το LIGHTNING σε τρία μεγέθη σκελετού.
Το αρχικό μοντέλου κατασκευαζόταν για φυσίγγια περιστρόφων όπως τα 38-40 και 44-40, ενώ παραδόξως ποτέ δε φτιάχτηκαν στο δημοφιλές .45 Colt.
Ένα μεγαλύτερο μοντέλο στέγαζε “βαριά” κυνηγετικά διαμετρήματα όπως το 50-95 Express.
Δημοφιλέστερος αποδείχτηκε ο μικρότερος σκελετός που δεχόταν μέχρι 15 “λιλιποτεια” φυσίγγια ca. .22.
Ακριβώς επειδή απαιτούνταν λιγότερη δύναμη για το χειρισμό τους, χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς σε πάγκους “σκοποβολής” στα υπαίθρια πανηγύρια και ως πρώτα κυνηγετικά όπλα φιλόδοξων εφήβων.
Συνολικά κατασκευάστηκαν περίπου 185.000 Colt LIGHTNING.
Συγκριτικά έχουν φτιαχτεί πάνω από 10.000.000 τυφέκια Winchester (1886, 1892, 1894) και η παραγωγή συνεχίζεται ακόμη.
Προφανώς το όπλο με μοχλό ήταν η καλύτερη ιδέα μεταξύ των δύο.
Αν όμως αυτό ισχύει, πως εξηγείται η ολική υπερίσχυση των λειόκανων τουφεκιών “τρόμπας” (Remington 870, Ithaca 37, Mossberg 500, κ.α.) έναντι των αντίστοιχων όπλων με μοχλό;
Η απάντηση βρίσκεται στους κάλυκες των πρώιμων φυσιγγίων για περίστροφα και τη διαδικασία εξόλκευσης.
Η ευθύγραμμη κίνηση του ξυστού στο Lightning δεν παρείχε αρκετή δύναμη για θετική απόρριψη των καλύκων, ιδιαίτερα όταν τα κατάλοιπα μαύρης πυρίτιδας βρώμιζαν τη θαλάμη και το μηχανισμό.
Αντίθετα ο μεγάλος μοχλός και τα ανοίγματα στον κορμό των Winchester αύξαναν τη δύναμη που εξασκούνταν από τον εξολκέα.
Η μεγάλη κίνηση του μοχλού όπλισης και το τεράστιο “νύχι” του εξολκέα έκαναν το όπλο πολύ πιο αξιόπιστο.
Έτσι το ένα σύστημα προχώρησε ενώ το άλλο αγνοήθηκε από την αγορά.
Σήμερα, εταιρείες όπως η Uberti κατασκευάζουν αντίγραφα για κυνηγούς και σκοπευτές “ρετρό” αγώνων.
Τα σύγχρονα LIGHTNING δεν αντιμετωπίζoυν παρόμοιο πρόβλημα, καθώς οι σύγχρονοι κάλυκες έχουν μεγαλύτερους δακτύλιους (rims) για τον εξολκέα και οι πυρίτιδες δεν παράγουν τέτοια κατάλοιπα.
Κατά μια έννοια, το αυθεντικό “προδόθηκε” από την τεχνολογία φυσιγγίων του 19ου αιώνα.
Αν δεν υπήρχαν εκείνοι, ίσως να είχε αγγίξει τη δημοφιλία των όπλων με μοχλό.
