Σε συνέχεια του άρθρου μας για την γεωργία, την κλιματική αλλαγή, τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί, αλλά και τις προοπτικές για το μέλλον είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως η γεωργία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ανθρώπινης διατροφής και οικονομίας, προσφέροντας τροφή, απασχόληση και πρώτες ύλες σε δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Ωστόσο, βρίσκεται αντιμέτωπη με τεράστιες προκλήσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής. Από τη μία πλευρά, επηρεάζεται άμεσα από την αύξηση των θερμοκρασιών, τις ακραίες καιρικές συνθήκες και τη μείωση της διαθεσιμότητας νερού. Από την άλλη, συμβάλλει σημαντικά στην εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, γεγονός που ενισχύει το πρόβλημα και καθιστά επιτακτική την ανάγκη για βιώσιμες λύσεις. Η ανάγκη προσαρμογής της γεωργίας στις νέες κλιματικές συνθήκες, παράλληλα με τη μείωση των εκπομπών και τη βελτίωση της βιωσιμότητας, καθίσταται πλέον αναπόφευκτη. Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία, η καινοτομία και η διεθνής συνεργασία προσφέρουν νέες ευκαιρίες που μπορούν να διαμορφώσουν ένα βιώσιμο γεωργικό μοντέλο για το μέλλον. Αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί και επικίνδυνες καταστάσεις, όπως η πρόσφατη συμφωνία Mercosur. Η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε υψηλότερα ποσοστά εξάτμισης νερού, μειώνοντας την υγρασία του εδάφους και επηρεάζοντας αρνητικά την παραγωγικότητα. Οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και τα έντονα καιρικά φαινόμενα καταστρέφουν τις καλλιέργειες, ενώ η αύξηση της αλατότητας σε παράκτιες περιοχές λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας επιδεινώνει την κατάσταση. Ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η γεωργία εξαρτάται από τις εποχιακές βροχοπτώσεις, οι επιπτώσεις είναι ακόμα πιο έντονες. Οι μικροκαλλιεργητές, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της γεωργίας σε αυτές τις περιοχές, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προσαρμογή, με αποτέλεσμα να απειλείται η διατροφική ασφάλεια και να αυξάνεται η φτώχεια. Η μείωση της παραγωγικότητας επηρεάζει και τις παγκόσμιες αγορές, οδηγώντας σε αυξήσεις τιμών. Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), οι αποδόσεις καλλιεργειών όπως το σιτάρι και το καλαμπόκι μειώθηκαν κατά 10% σε ορισμένες περιοχές μεταξύ 2010 και 2024 λόγω της ξηρασίας και των πλημμυρών. Ωστόσο, η τεχνολογία προσφέρει λύσεις που μπορούν να μεταμορφώσουν τη γεωργία. Τα drones, οι αισθητήρες και τα δορυφορικά δεδομένα παρέχουν ακριβείς πληροφορίες για την κατάσταση των καλλιεργειών, επιτρέποντας τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης των πόρων. Παράλληλα, η τεχνητή νοημοσύνη και η ανάλυση δεδομένων μπορούν να προβλέψουν καιρικά φαινόμενα και να προτείνουν βέλτιστες πρακτικές καλλιέργειας. Η γεωργία βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Ενώ αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις λόγω της κλιματικής αλλαγής, διαθέτει και τις δυνατότητες να αποτελέσει μέρος της λύσης. Μέσα από βιώσιμες πρακτικές και τεχνολογικές καινοτομίες, μπορεί να μειώσει τις εκπομπές, να ενισχύσει τη βιοποικιλότητα και να διασφαλίσει την επισιτιστική ασφάλεια. Με διεθνείς συνεργασίες και πολιτικές πρωτοβουλίες, η γεωργία μπορεί να μετατραπεί σε μοχλό ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας. Παρά τις προκλήσεις, η γεωργία έχει τη δυνατότητα να συμβάλει θετικά στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η εισαγωγή πρακτικών βιώσιμης διαχείρισης μπορεί να μειώσει τις εκπομπές, να αυξήσει την παραγωγικότητα και να ενισχύσει την ανθεκτικότητα των αγροτικών συστημάτων.
Έρευνα και ανάπτυξη
Το μέλλον της γεωργίας εξαρτάται από την ικανότητά μας να καινοτομήσουμε και να συνεργαστούμε. Η υιοθέτηση πρακτικών που προστατεύουν το περιβάλλον και ενισχύουν την ανθεκτικότητα των αγροτών είναι ζωτικής σημασίας. Η επένδυση σε έρευνα και ανάπτυξη, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας και η ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων είναι βασικά στοιχεία για τη δημιουργία ενός βιώσιμου γεωργικού συστήματος. Η παρακολούθηση και η ανάλυση των δεδομένων σχετικά με τον άνθρακα στο έδαφος μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο για μελλοντικές στρατηγικές. Καθώς προχωρούμε, η γεωργία μπορεί να μετατραπεί από πρόκληση σε ευκαιρία, παρέχοντας λύσεις που θα ενισχύσουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και θα προστατεύσουν τον πλανήτη για τις επόμενες γενιές. Το μέλλον απαιτεί δράση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς — αγρότες, κυβερνήσεις, επιστήμονες και καταναλωτές — για να επιτευχθεί η αειφορία και η ανθεκτικότητα απέναντι στις κλιματικές προκλήσεις. Η γεωργία μπορεί να εξελιχθεί από πρόβλημα σε λύση, διαμορφώνοντας ένα καλύτερο αύριο για όλους. Αρκεί και οι κυβερνήσεις της Ευρώπης και της Ελλάδας πιο συγκεκριμένα να στέκονται αρωγοί στις προσπάθειες των αγροτών και όχι απέναντι.
Ο ρόλος των καταναλωτών είναι καίριος
Η μετάβαση σε ένα βιώσιμο αγροτικό σύστημα απαιτεί προσεγμένη σχεδίαση και εφαρμογή πολιτικών που εστιάζουν στη μακροχρόνια αειφορία. Οι παρακάτω στρατηγικές μπορούν να διαμορφώσουν ένα καλύτερο μέλλον για τη γεωργία: Προώθηση Οικολογικής Γεωργίας. Η οικολογική γεωργία ενθαρρύνει τη μείωση των χημικών εισροών, τη χρήση οργανικών λιπασμάτων και τη διατήρηση των φυσικών πόρων. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το ενεργειακό αποτύπωμα και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ψηφιοποίηση και Καινοτομία. Η υιοθέτηση τεχνολογιών όπως τα drones, η γεωργία ακριβείας και οι αισθητήρες υγρασίας βελτιώνει την αποδοτικότητα των γεωργικών διαδικασιών και μειώνει τις απώλειες πόρων, όπως γράψαμε ήδη. Βελτίωση Εφοδιαστικών Αλυσίδων. Οι φιλικές προς το περιβάλλον εφοδιαστικές αλυσίδες ελαχιστοποιούν τα απόβλητα και μειώνουν το ενεργειακό αποτύπωμα. Για παράδειγμα, η τοπική παραγωγή και κατανάλωση περιορίζει τις εκπομπές που σχετίζονται με τη μεταφορά. Ανακύκλωση και Διαχείριση Αποβλήτων. Η μετατροπή γεωργικών αποβλήτων σε βιοαέριο προάγει την κυκλική οικονομία και μειώνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Αποκατάσταση Υποβαθμισμένων Εδαφών. Η αναδάσωση, η χρήση καλυπτήριων καλλιεργειών και οι πρακτικές διατήρησης του εδάφους συμβάλλουν στην αποκατάσταση της γονιμότητας και στη δέσμευση άνθρακα. Εδώ είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι καταναλωτές διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου αγροδιατροφικού συστήματος. Οι επιλογές τους μπορούν να επηρεάσουν θετικά την αλυσίδα εφοδιασμού. Επιλογή Τοπικών και Βιολογικών Προϊόντων. Η κατανάλωση προϊόντων από τοπικές και βιολογικές αγορές μειώνει τις εκπομπές από τη μεταφορά και προωθεί πιο βιώσιμες μεθόδους παραγωγής. Μείωση Τροφικών Αποβλήτων. Η σωστή αποθήκευση τροφίμων και η επαναχρησιμοποίηση υπολειμμάτων μειώνει τα απόβλητα και τις εκπομπές GHG που συνδέονται με αυτά. Υποστήριξη Πιστοποιημένων Προϊόντων. Τα προϊόντα με πιστοποιήσεις ενθαρρύνουν τις φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές. Τέλος, η επιστημονική έρευνα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση στρατηγικών για τη βιώσιμη γεωργία. Μέσα από την ανάλυση δεδομένων και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, μπορούμε να επιτύχουμε σημαντικές βελτιώσεις. Ανάπτυξη Νέων Καλλιεργειών. Η δημιουργία ανθεκτικών ποικιλιών προϊόντων, προσαρμοσμένων στις νέες κλιματικές συνθήκες, μπορεί να βελτιώσει τις αποδόσεις και να μειώσει την ανάγκη για εισαγωγές. Βελτιωμένες Τεχνικές Διαχείρισης Εδάφους. Η χρήση βιολογικών εδαφοβελτιωτικών και οι πρακτικές ανακύκλωσης οργανικών υλικών ενισχύουν τη γονιμότητα και τη δέσμευση άνθρακα. Μέθοδοι Καταγραφής και Παρακολούθησης Άνθρακα. Η ανάπτυξη συστημάτων παρακολούθησης της υγείας των εδαφών επιτρέπει τη μέτρηση και αξιολόγηση των πρακτικών δέσμευσης άνθρακα. Συνεργασία Πανεπιστημίων και Τοπικών Κοινοτήτων. Η σύνδεση της έρευνας με την πράξη διασφαλίζει ότι οι καινοτομίες εφαρμόζονται αποτελεσματικά στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Είναι απαραίτητο να εκπαιδευτούν οι αγρότες σε θέματα αειφόρου διαχείρισης των πόρων, όπως η βέλτιστη χρήση λιπασμάτων και η εφαρμογή πρακτικών προστασίας του εδάφους. Πολλοί μικροκαλλιεργητές δυσκολεύονται να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες λόγω οικονομικών περιορισμών. Τα προγράμματα επιδοτήσεων και δανειοδότησης μπορούν να διευκολύνουν τη μετάβαση σε πιο βιώσιμες πρακτικές.
Πολιτική βούληση και πρωτοβουλίες
Η κλιματική αλλαγή απαιτεί πανευρωπαϊκές λύσεις, και η γεωργία δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι διακρατικές συνεργασίες και οι πολιτικές πρωτοβουλίες μπορούν να δημιουργήσουν ένα πλαίσιο στήριξης για τους αγρότες. Η ενίσχυση των μικροκαλλιεργητών στις αναπτυσσόμενες χώρες μέσω προγραμμάτων τεχνικής βοήθειας και χρηματοδότησης συμβάλλει στην προσαρμογή και τη μείωση των εκπομπών είναι σημαντική. Χρειάζεται επίσης η δημιουργία κινήτρων, όπως οι πιστοποιήσεις βιωσιμότητας και οι αγορές άνθρακα, που μπορούν να προωθήσουν στην υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών. Η βελτίωση των αρδευτικών συστημάτων και η κατασκευή υποδομών αποθήκευσης νερού είναι κρίσιμες για την αντιμετώπιση της ξηρασίας. Παράλληλα, η αναβάθμιση των μεταφορικών και αποθηκευτικών δικτύων μειώνει τις απώλειες μετά τη συγκομιδή. Στην Ελλάδα για την ώρα δεν έχουμε δει «βιώσιμες» λύσεις από την κυβέρνηση, φέρνοντας τον αγροτικό κόσμο λίγο πριν την ολοκληρωτική καταστροφή. Ελπίζουμε το 2025 να αλλάξει αυτό…
www.enoplois.gr
