Αν και είναι το θεμέλιο της ζωής, το έδαφος αποτελεί μόνο ένα λεπτό στρώμα υλικού στην επιφάνεια του πλανήτη μας. Παρέχει τα απαραίτητα αποξηραμένα μέταλλα, οργανικά υλικά, αέρα και νερό, που είναι οι πιο πολύτιμοι πόροι για όλα τα ζωντανά πλάσματα. Τα φυτά βρίσκουν ζωή στο έδαφος, καθώς παρέχει ένα μέσο ριζοβολίας και μια θρεπτική πηγή για την ανάπτυξη των φυτών. Μέσα από υγιή φυτά, τα ζώα και οι άνθρωποι βρίσκουν τροφή για να ευδοκιμήσουν στη Γη. Ένα ζωτικό και υγιές έδαφος είναι η βάση για καλή φυτική παραγωγή και ένα βιώσιμο μέλλον για τη γεωργία. Ως εκ τούτου, υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση των οφελών που μπορεί να προσφέρει ένα υγιές έδαφος και του ρόλου της καλής διαχείρισης του εδάφους στην παροχή τους.
Τι είναι η υγεία του εδάφους;
Η υγεία του εδάφους αναφέρεται στην ικανότητα του εδάφους να υποστηρίζει βιώσιμα την ανάπτυξη των φυτών, να διατηρεί ή να βελτιώνει το νερό, την ποιότητα του αέρα και να προάγει τη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, ένα υγιές έδαφος είναι ένα σταθερό περιβάλλον διαβίωσης που επιτρέπει όλες τις βασικές βιολογικές διεργασίες, διατηρώντας μια ποικιλόμορφη κοινότητα οργανισμών του εδάφους που βοηθούν στον έλεγχο των φυτικών ασθενειών, των εντόμων και των παρασίτων των ζιζανίων που σχηματίζουν ευεργετικές συμβιωτικές συσχετίσεις με τις ρίζες των φυτών. Περιέχει μια ποικιλία ζωντανών οργανισμών, ώστε να μπορούν να συνυπάρχουν σε ισορροπημένη αναλογία και να βοηθούν στην αποσύνθεση της οργανικής ύλης, στην ανακύκλωση βασικών θρεπτικών συστατικών και στη βελτίωση της δομής του εδάφους με θετικό αντίκτυπο στο νερό του εδάφους και στην ικανότητα συγκράτησης θρεπτικών ουσιών.
Γιατί έχει σημασία η υγεία του εδάφους;
Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της περιόδου ανάπτυξης και αναπαραγωγής μιας καλλιέργειας, η υγεία του εδάφους έχει άμεση επίδραση στη συνολική ποιότητά της για διάφορους λόγους:
1. Διαθεσιμότητα θρεπτικών στοιχείων: Τα υγιή εδάφη είναι πλούσια σε βασικά θρεπτικά συστατικά, όπως άζωτο, φώσφορος και κάλιο, τα οποία είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την ανάπτυξη των φυτών. Ωστόσο, η παρουσία επαρκών συνολικών ποσοτήτων βασικών θρεπτικών συστατικών σε ένα έδαφος δεν εγγυάται τη διαθεσιμότητα αυτών των θρεπτικών στοιχείων στα αναπτυσσόμενα φυτά, επειδή υπάρχουν άλλοι παράγοντες όπως η περιεκτικότητα σε υγρασία του εδάφους, η θερμοκρασία του εδάφους, οι μικροοργανισμοί, το pH κ.λπ., που μπορούν να περιορίστε αυτή την πρόσβαση. Ως εκ τούτου, τα επαρκή επίπεδα θρεπτικών συστατικών από μόνα τους δεν εγγυώνται την παραγωγικότητα του εδάφους. Το παραγωγικό έδαφος είναι εκείνο που έχει τις βέλτιστες συνολικές περιβαλλοντικές συνθήκες για την ανάπτυξη των φυτών.
2. Βιοποικιλότητα: Τα υγιή εδάφη μπορούν να φιλοξενήσουν μια τεράστια ποικιλία οργανισμών. Όλα παίζουν ζωτικό ρόλο στον κύκλο των θρεπτικών συστατικών, στην αποσύνθεση και στο σχηματισμό του εδάφους. Επιπλέον, μια ποικιλόμορφη μικροβιακή κοινότητα του εδάφους μπορεί να βοηθήσει στην καταστολή ασθενειών, καθώς τα ωφέλιμα μικρόβια μπορούν να ξεπεράσουν τα παθογόνα μικρόβια για πόρους (ή ακόμα και να τα λεηλατήσουν) δίνοντας στο έδαφος την εγγενή ικανότητα ελέγχου και καταστολής παρασίτων και ασθενειών. Για παράδειγμα, με συμβιωτικές σχέσεις με το φυτό. Το φυτό παράγει τροφή για τα μικρόβια και σε αντάλλαγμα προστατεύουν το φυτό από το στρες και το τροφοδοτούν μετατρέποντας και συγκρατώντας θρεπτικά συστατικά στο έδαφος. Τα βακτήρια, για παράδειγμα, διασπούν τα θρεπτικά συστατικά και τα απελευθερώνουν στη ζώνη ρίζας για το φυτό. Οι μύκητες (π.χ. Mycorrhizae) διευκολύνουν την πρόσληψη νερού και θρεπτικών συστατικών από τις ρίζες και τα φυτά για να παρέχουν σάκχαρα, αμινοξέα και άλλα θρεπτικά συστατικά. Τα νηματώδη (μικροσκοπικά σκουλήκια) είναι αρπακτικά ενώ άλλα είναι ωφέλιμα, τρώνε παθογόνους νηματώδεις και εκκρίνουν θρεπτικά συστατικά στο φυτό. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι μικροβίων του εδάφους που συμβάλλουν στην ενίσχυση της υγείας του φυτού.
3. Δομή του εδάφους: Τα υγιή εδάφη παρουσιάζουν καλή διάταξη στερεών (αδρανών) και χώρων πόρων. Ένα «καλά δομημένο έδαφος» ενσωματώνει μια τεράστια ποσότητα διασυνδεδεμένων χώρων πόρων που επιτρέπει την αποστράγγιση του νερού, την ελεύθερη κυκλοφορία του αέρα και την απεριόριστη ανάπτυξη των ριζών. Αυτό παρέχει το τέλειο περιβάλλον για να αναπτυχθούν τα φυτά, αγκυρώνοντας τις ρίζες και αποθηκεύοντας θρεπτικά συστατικά. Η υφή του εδάφους (που αναφέρεται στο μέγεθος των ορυκτών σωματιδίων/στερεών) χωρίζεται σε τρία μέρη. άμμος, λάσπη και άργιλος. Αυτή η ιδιότητα βοηθά στον προσδιορισμό της ικανότητας παροχής θρεπτικών συστατικών και της παροχής νερού και αέρα.
Ένα… σύμπαν κάτω από τα πόδια μας
Όταν τα εδάφη έχουν κακή δομή, δεν μπορούν να συγκρατήσουν νερό μέσα στους πόρους, το νερό χτυπά τα συμπιεσμένα στρώματα και δεν μπορεί να διεισδύσει. Αυτό οδηγεί σε περισσότερη απορροή, και επομένως, περισσότερη διάβρωση, πλημμύρες, περισσότερη ρύπανση και λιγότερο νερό που συγκρατείται στο έδαφος. Ωστόσο, τα υγιή εδάφη με καλά επίπεδα οργανικής ύλης, τη δομή του εδάφους και το μεγαλύτερο πορώδες, διοχετεύουν το νερό πιο αποτελεσματικά κατά τη διάρκεια των πλημμυρών και διατηρούν περισσότερα για τα φυτά. Αυτή η ικανότητα των υγιών εδαφών να διατηρούν το νερό για μεγαλύτερες περιόδους είναι επίσης γνωστή ως «ικανότητα συγκράτησης νερού». Επιπλέον τα υγιή εδάφη διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στη δέσμευση και αποθήκευση CO2. Τα εδάφη με υψηλότερη περιεκτικότητα σε οργανικό άνθρακα μπορούν να υποστηρίξουν έναν πλουσιότερο πληθυσμό μικροοργανισμών και να περιέχουν περισσότερα θρεπτικά συστατικά ευνοώντας την ανάπτυξη καλλιεργειών υψηλής ποιότητας. Οι αναλογίες C/N είναι επίσης σημαντικές, καθώς έχει άμεσο αντίκτυπο στην αποσύνθεση των υπολειμμάτων και στον κύκλο των θρεπτικών ουσιών στα εδάφη. Μια καλή αναλογία C/N είναι 24:1 είναι η κατάλληλη ποσότητα C και N που χρειάζονται οι μικροοργανισμοί για να διατηρήσουν την υγεία τους. Επιπλέον, το χούμους, ένα είδος οργανικής ύλης που δημιουργείται μετά την ολική αποσύνθεση φυτών και ζώων, περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά που βελτιώνουν την υγεία και τη γονιμότητα των εδαφών. Ο άνθρακας είναι κρίσιμος για τις συνθήκες υγιούς εδάφους και το χούμο είναι περίπου 60% άνθρακα. Έτσι, αυξάνοντας τη δυνατότητα του χούμους να λειτουργεί ως καταβόθρας άνθρακα. Η βελτίωση της ικανότητας του εδάφους να δεσμεύει και να συγκρατεί άνθρακα όχι μόνο συμβάλλει στον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αλλά κάνει τη γη πιο κατάλληλη για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη διατήρηση της επισιτιστικής ασφάλειας. Όλο και περισσότερο, η αγροτική κοινότητα συνειδητοποιεί ότι για να δημιουργήσουμε το καλύτερο περιβάλλον για ένα πολύ δυναμικό σύστημα, χρειαζόμαστε υγιή εδάφη. Και όταν οι αγρότες χρησιμοποιούν πρακτικές που υποστηρίζουν τη βιομάζα του εδάφους, μπορούν συχνά να εξοικονομήσουν χρήματα επιτρέποντας στα φυσικά συστήματα να κάνουν τη δουλειά. Εάν μπορούμε να συνεχίσουμε αυτή τη δημοκρατική και συνεργατική προσέγγιση, θα πρέπει πραγματικά να κάνουμε τη διαφορά.
Ρυθμίζει τις επιπτώσεις της ξηρασίας ή των πλημμυρών
Το έδαφος παίζει τον ύψιστο ρόλο στη ζωή όλων των ζωντανών πλασμάτων, ωστόσο δεν είναι ανανεώσιμος πόρος. Η αναγέννηση του εδάφους απαιτεί περισσότερο χρόνο και προσπάθεια από τη ρύπανση του εδάφους. Η καλή υγεία του εδάφους ωφελεί την παραγωγικότητα, τη βιωσιμότητα και την κερδοφορία. Από την παρακολούθηση του εδάφους και την αύξηση της οργανικής ύλης μέχρι τη φύτευση δέντρων και την αποκατάσταση τυρφώνων, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να κάνουν οι παραγωγοί τροφίμων για να βελτιώσουν την υγεία του εδάφους. Επιπλέον, δεδομένου ότι το έδαφος είναι ένα συνεχές, είναι μια μήτρα σε συνεχή αλλαγή. Διαφορετικές πρακτικές (για παράδειγμα όργωμα, καλλιέργειες κάλυψης, λίπανση) επηρεάζουν διαφορετικά το έδαφος, επομένως η τακτική παρακολούθηση είναι ιδανική για να γνωρίζουμε την κατάσταση και τις ανάγκες του εδάφους. Η υγεία του εδάφους είναι πολύ σημαντική για να παράξουμε πολλά και καλά προϊόντα. Διάφοροι παράγοντες παίζουν ρόλο για να είναι υγιές το έδαφος και ανθεκτικό σε παράσιτα και ασθένειες. Ένα ανθεκτικό έδαφος σημαίνει ότι είναι ικανό να αντισταθεί και να ανακάμψει σαν αντίδραση από αυτούς τους παράγοντες. Το έδαφος στηρίζει τα πάντα – η πλούσια βιοποικιλότητα και η ζωτική του λειτουργία στη φυτική παραγωγή και την αποθήκευση άνθρακα το καθιστούν θεμελιώδη για τη ζωή στη γη. Ωστόσο, το ένα τρίτο των εδαφών στον κόσμο έχουν υποβαθμιστεί εξαιτίας της διάβρωσης και της μόλυνσης. Η αειφόρος διαχείριση του εδάφους δεν αρκεί πλέον – πρέπει να εξετάσουμε αναγεννητικές προσεγγίσεις που θα βελτιώσουν σημαντικά την υγεία του εδάφους. Η υπερβολική χρήση ορυκτών λιπασμάτων με βάση το άζωτο που χρησιμοποιούνται στη συμβατική γεωργία έχει επηρεάσει την υγεία του εδάφους παγκοσμίως. Το υγιές έδαφος με βιοποικιλότητα είναι θεμελιώδους σημασίας για τις ακμάζουσες καλλιέργειες, την ανακύκλωση των θρεπτικών ουσιών και το φιλτράρισμα του νερού. Το έδαφος μπορεί επίσης να αυξήσει την ανθεκτικότητά μας στην κλιματική αλλαγή επιστρέφοντας άνθρακα στο έδαφος και ρυθμίζοντας τις επιπτώσεις της ξηρασίας και των πλημμυρών.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Έλληνας Αγρότης
www.enoplois.gr
