Ολοκληρωτική καταστροφή στις μυδοκαλλιέργειες του Θερμαϊκού Κόλπου διαπιστώθηκε κατά την επίσκεψη στην περιοχή κλιμακίου υπηρεσιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης και του Α.Π.Θ., υπό τον Αντιπεριφερειάρχη Θεσσαλονίκης, Κώστα Γιουτίκα και παρουσία του Αντιπεριφερειάρχη Αγροτικής Οικονομίας, Γιώργου Κεφαλά και εκπροσώπων του Δήμου Δέλτα και των μυδοκαλλιεργητών. Σύμφωνα με την αντιπεριφέρεια Θεσσαλονίκης, οι εκπρόσωποι των μυδοκαλλιεργητών τόνισαν ότι ο αφανισμός των μυδιών είναι πρωτοφανής και αφορά σε όλο τον Θερμαϊκό Κόλπο, με συνέπεια να μην έχει απομείνει τίποτα στις καλλιέργειες και να έχει καταστραφεί μαζικά και ο γόνος. Οι ίδιοι έκαναν λόγο για βαθιά ύφεση του κλάδου καθώς δεν αναμένεται να υπάρξει παραγωγή ούτε την επόμενη χρονιά. Ζήτησαν, άλλωστε, την αποτελεσματική στήριξη της πολιτείας. Επισημαίνεται ότι η ελληνική παραγωγή μυδιών γίνεται στη συντριπτική της πλειοψηφία στο Θερμαϊκό Κόλπο, (Θεσσαλονίκη, Ημαθία, Πιερία). Το παραγόμενο προϊόν είναι αναγνωρισμένης υψηλής ποιότητας και κατά 90% εξάγεται σε Ιταλία, Γαλλία και Ισπανία. Οι μυδοκαλλιεργητές εκτιμούν ότι η αιτία της ολοσχερούς καταστροφής είναι οι υψηλές θερμοκρασίες στο θαλάσσιο περιβάλλον, εξαιτίας του φετινού παρατεταμένου καύσωνα. Ωστόσο, το κλιμάκιο έλαβε δείγματα νερού και σάρκας μυδιών, στα οποία θα γίνουν εργαστηριακές αναλύσεις, ώστε να εντοπιστεί η ακριβής αιτία και να αποτιμηθεί συνολικά η κατάσταση. Ο Αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλονίκης υπογράμμισε ότι όλοι οι συναρμόδιοι φορείς που εκπροσωπήθηκαν σήμερα στο διευρυμένο κλιμάκιο, θα είναι σε συνεχή συνεργασία το επόμενο διάστημα, για να αποτιμήσουν και να τεκμηριώσουν με στοιχεία την έκταση του προβλήματος, αλλά και για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του κλάδου. «Είμαστε εδώ όλοι μαζί, δηλώνοντας ότι θα συνεργαστούμε προκειμένου να αποζημιωθούν άμεσα οι μυδοκαλλιεργητές. Σκοπεύουμε να δουλέψουμε και να απευθυνθούμε συντονισμένα στην κυβέρνηση, γιατί είναι επίσης απολύτως αναγκαίο να υπάρξουν ειδικά μέτρα στήριξης του κλάδου το 2025, που δεν θα υπάρχει παραγωγή, σε συνδυασμό με ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν τη συνέχιση της μυδοκαλλιέργειας στο Θερμαϊκό Κόλπο», τόνισε ο κ. Γιουτίκας. Στο μεταξύ σύσκεψη πραγματοποιήθηκε μεταξύ του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και εκπροσώπων των μυδοκαλλιεργητών. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, λόγω της κλιματικής κρίσης και της αύξησης της θερμοκρασίας των υδάτων, οι μυδοκαλλιεργητές συζητήθηκαν σε ευρεία σύσκεψη υπό τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστα Τσιάρα. Στη σύσκεψη παραβρέθηκαν, επίσης, ο Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Χρήστος Κέλλας, o Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιώργος Στρατάκος, οι βουλευτές Μακάριος Λαζαρίδης, Σπύρος Κουλκουδίνας, Γιάννης Πασχαλίδης, Γιάννης Παππάς, και οι εκπρόσωποι των μυδοκαλλιεργητών. «Θέλουμε να επιβιώσει ο κλάδος, να επιβιώσει η καλλιέργεια και να αυξηθεί η παραγωγή του μυδιού», ξεκαθάρισε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, προσθέτοντας ότι «το μύδι είναι ένα πολύ σημαντικό προϊόν για τη χώρα μας». Ο Κώστας Τσιάρας, ενώπιον των καλλιεργητών, δεσμεύτηκε, αφενός να εξαντλήσει κάθε δυνατότητα στήριξης των πληγέντων παραγωγών και, αφετέρου, να συζητήσει το θέμα με τους ομολόγους του, των μεσογειακών χωρών, για να αναζητηθεί, από κοινού, τρόπος επίλυσης των προβλημάτων και στήριξης του κλάδου. Κάθε χρόνο η παραγωγή μυδιών στο Θερμαϊκό άγγιζε τους 13.000 τόνους και το 90% εξάγονταν σε Γαλλία Ισπανία και κυρίως στην Ιταλία. Φέτος η παραγωγή δεν θα ξεπεράσει τους 9.000 τόνους και οι μυδοκαλλιεργειες ζητούν λύσεις από την πολιτεία. Ειδικότερα ζητούν να χρηματοδοτηθεί η δημιουργία ενός οστρακογεννετικού σταθμού που θα τους δίνει τη δυνατότητα να παράγουν στελέχη γενετικά τα οποία είναι ανθεκτικότερα σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
Τα μύδια είναι θαλάσσιος οργανισμός που ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια των δίθυρων μαλακίων και συναντάται σε γλυκό και αλμυρό νερό. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες ανάλογα με το μέγεθος , το σχήμα αλλά και τον τόπο προέλευσης. Σε ορισμένα μέρη γίνεται ακόμη συλλογή «άγριων μυδιών», αλλά τα μύδια που προέρχονται από καλλιέργειες είναι πιο δημοφιλή, καθώς είναι μεγαλύτερα σε μέγεθος, πιο σαρκώδη, ενώ γίνεται καθημερινός και ενδελεχής έλεγχος της παραγωγής και της ασφάλειας τους. Μορφολογικά το μύδι έχει όστρακο με μήκος περίπου 5 εκ και με χρώμα μαύρο και σκούρο μπλε και εσωτερικά είναι μαύρο γυαλιστερό με μπλε ανταύγειες.
Τα μύδια αποτελούν μια σημαντική πηγή αντιοξειδωτικών, βιταμινών και πρωτεΐνης. Αναλυτικότερα, τα μύδια περιέχουν πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας στις οποίες απαντώνται όλα τα αμινοξέα. 85 γρ μύδια περιέχουν 20-22 γρ πρωτεΐνης και το 40% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Επιπλέον έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ανόργανα άλατα όπως το μαγγάνιο και το σελήνιο ενώ επιπροσθέτως τα μύδια είναι πλούσια σε βιταμίνη Β12, Β1, Β2, βιταμίνη Α, βιταμίνη D και βιταμίνης C, καθώς και σε ασβέστιο, φώσφορο και σίδηρο. Τα μύδια θα τα συναντήσουμε κυρίως σε αβαθή νερά, προσκολλημένα σε στερεά σώματα, κυρίως σε βράχια και κροκάλες. Η Ελλάδα φημίζεται για την παραγωγή μυδιών της.
Η μέθοδος καλλιέργειας: Σκληρή εργασία και τεχνογνωσία
Κατά μήκος της παράκτιας ζώνης του Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού – Λουδία – Αλιάκμονα, στο δυτικό Θερμαϊκό κόλπο, παράγεται το 80-90% των ελληνικών μυδιών (περίπου 30.000 τόνοι ετησίως). Η μυδοκαλλιέργεια είναι μία δραστηριότητα πολύ σημαντική για την τοπική, αλλά και για την εθνική οικονομία, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των μυδιών που παράγονται κατευθύνεται σε χώρες του εξωτερικού, όπως η Ισπανία, η Ολλανδία και η Γαλλία και κυρίως η Ιταλία. Η παραγωγή μυδιών στην περιοχή ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, με τεχνογνωσία από τη γειτονική Ιταλία. Την περίοδο εκείνη, πολλοί ντόπιοι αλιείς στράφηκαν στη μυδοκαλλιέργεια, καθώς οι συνθήκες είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για την επικερδή αυτή δραστηριότητα. Τα μύδια αναπτύσσονται εδώ με ταχύτατους ρυθμούς και αποκτούν το επιθυμητό για κατανάλωση μέγεθος σε λιγότερο από εννέα μήνες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ποτάμια της περιοχής -Αξιός, Λουδίας και Αλιάκμονας- που εκβάλουν σε μικρή απόσταση μεταξύ τους στο δυτικό Θερμαϊκό, φέρνουν στη θάλασσα πολλά θρεπτικά συστατικά και δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την καλλιέργεια μεγάλων και νόστιμων μυδιών. Η καλλιέργεια είναι εκτατικού τύπου με δύο μεθόδους: της πλωτής (long line) και της πασσαλωτής καλλιέργειας. Η μυδοπαραγωγή είναι ομαδοποιημένη χωρικά σε τρία τμήματα: στην εκβολή του Αξιού, στα όρια του Δήμου Χαλάστρας, στην εκβολή του Λουδία, στα όρια του Δήμου Αξιού, και νότια της εκβολής του Αλιάκμονα, στις ακτές της Πιερίας. Το είδος που εκτρέφεται στην περιοχή είναι το Mytilus galloprovincialis. Είναι είδος ενδημικό της ανατολικής Μεσογείου, της Αδριατικής και της Μαύρης Θάλασσας, αλλά σήμερα έχει εξαπλωθεί σε όλες τις θάλασσες του κόσμου, είτε γιατί έχει εισαχθεί εκεί για καλλιέργεια, είτε γιατί έχει μεταφερθεί κατά λάθος (πχ. μέσω των εμπορικών πλοίων) και έχει αναπτυχθεί από μόνο του. Μάλιστα, συγκαταλέγεται στους εκατό «χειρότερους παγκόσμιους εισβολείς», καθώς όταν εγκαθίσταται σε περιοχές όπου δεν είναι ενδημικό, εκτοπίζει τα τοπικά είδη μυδιών. Καλλιεργείται εμπορικά σε μεγάλη κλίμακα στην Ιαπωνία και την Κίνα, ενώ την μεγαλύτερη παραγωγή στην Ευρώπη έχει η Ισπανία.Τα μύδια μπορούν να ζήσουν σε ένα μεγάλο εύρος θερμοκρασίας και αλατότητας. Τρέφονται με φυτοπλαγκτόν και οργανική ύλη που διηθούν (φιλτράρουν) από το θαλασσινό νερό με τα βράγχιά τους. Ένα μύδι μήκους 5 εκατοστών μπορεί να φιλτράρει έως και 5 λίτρα νερού την ώρα. Η καλλιέργεια ξεκινά με τη συλλογή του γόνου που προσκολλάται σε ειδικά σχοινιά, τους γονοσυλλέκτες. Οι μυδοκαλλιεργητές αφαιρούν το γόνο από τα σχοινιά και τον τοποθετούν σε πλαστικά κυλινδρικά δίχτυα, τους αρμαθούς, που κρέμονται με σχοινί στο νερό. Η εκτροφή γίνεται είτε πάνω σε πασσάλους (πασσαλωτά μυδοτροφεία), είτε πάνω σε σχοινιά που κρέμονται από πλωτήρες (πλωτά ή long-line μυδοτροφεία). Από τον Μάιο μέχρι τον Ιούλιο, οι μυδοκαλλιεργητές φροντίζουν να ανοίγουν κατά καιρούς τους αρμαθούς, να αραιώνουν τα μύδια που στο μεταξύ έχουν μεγαλώσει και να τα ξανατοποθετούν στα μυδοτροφεία, ώσπου να ολοκληρωθεί η ανάπτυξή τους και να είναι έτοιμα για συγκομιδή. Η καλλιέργεια των μυδιών απαιτεί σκληρή εργασία σε αντίξοες συνθήκες. Η ποιότητα των μυδιών διασφαλίζεται με τακτικούς ελέγχους της ποιότητας των νερών και του παραγόμενου προϊόντος.
Χάρη στην αυξανόμενη εμπιστοσύνη του κόσμου προς τους μυδοκαλλιεργητές, στην μεγάλη γκάμα συνταγών αλλά και στις μακρόχρονες περιόδους νηστείας που συντηρεί η θρησκεία μας, τα μύδια είναι αρκετά διαδεδομένα στο Ελληνικό τραπέζι. Σήμερα, σε όλες τις περιοχές της επικράτειας, ακόμα και σε περιοχές χωρίς άμεση επαφή με τη θάλασσα, υπάρχει η δυνατότητα να απολαμβάνουμε μύδια όλες τις εποχές του χρόνου, με ασφάλεια. Τα ελληνικά μύδια είναι άριστης ποιότητας. Ωστόσο, για να συνεχίσουμε να τα απολαμβάνουμε θα πρέπει να υπάρξει σοβαρή κρατική μέριμνα, ώστε να στηριχθούν ου καλλιεργητές μυδιών και να σταματήσει η ύφεση του επαγγέλματος.
Η παραγωγή των μυδιών δεν γίνεται χωρίς προβλήματα και πιέσεις για το φυσικό περιβάλλον. Η μεγάλη πυκνότητα μονάδων οστρακοκαλλιέργειας, εκτός του ότι επηρεάζει αρνητικά την κίνηση των θαλάσσιων μαζών, που είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των οστράκων, προκαλεί επίσης τη συσσώρευση υλικού στον πυθμένα της θάλασσας, εκεί όπου βρίσκονται οι μονάδες, επηρεάζοντας αρνητικά τις βενθικές κοινότητες που ζουν εκεί. Επιπλέον στις ακτές σωρεύονται τόνοι υπολειμμάτων: κομμάτια από σχοινιά, πλαστικά βαρέλια και κυρίως τεράστιες ποσότητες από κελύφη οστράκων, για τα οποία πρέπει να βρεθούν λύσεις διάθεσής τους ώστε να μην επηρεάζουν αρνητικά το περιβάλλον. Για τους λόγους αυτούς, πρέπει να δοθεί έμφαση σε πιο περιβαλλοντικά φιλικές πρακτικές οστρακοκαλλιέργειας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Έλληνας Αγρότης
www.enoplois.gr
