Κείμενο: Θανάσης Κατσούλης
Για να φωλεοποιήσει η πέρδικα πρέπει το μέρος να έχει νεράκι, να έχει γκρέμια, να της παρέχει ασφάλεια και φυσικά ησυχία. Από την κλωσιά που θα βγάλει, με καλές συνθήκες, θα βγουν 8-10 περδικάκια περίπου. Στους επόμενους μήνες, θα μείνουν 3-4 και 5 περδικάκια από το κοπάδι. Και αυτό γιατί έχει μερτικό το γεράκι, η αλεπού, λιγότερο ο άνθρωπος και πολλές φορές οι ασθένειες. Ετσι θα μείνουν 3-4 πουλιά, θα ξαναγεννήσουν πάλι, και κάθε χρόνο γίνεται το ίδιο. Αυτή είναι η πραγματικότητα που τη συναντούμε όλοι μας στα βουνά…
Η βασική διατροφή της είναι το χορτάρι. Γι’ αυτό και βλέπουμε τις κουτσουλιές κάτω, σχεδόν πάντα πράσινες με λίγο ασπράκι στην άκρη. Μερικές φορές η κουτσουλιά διαφοροποιείται, αναλόγως με τη διατροφή της. Αν ο τόπος έχει βατόμουρα, πολλές φορές η κουτσουλιά της είναι μοβ. Βλέποντας βέβαια τις κουτσουλιές μοβ χρώματος, τις ψάχνουμε στα βατόμουρα και χαμηλά. Τους καλοκαιρινούς μήνες, η κουτσουλιά της είναι καφετιά με άσπρο, γιατί δεν υπάρχει πολύ τροφή (χορτάρι). Τρέφεται περισσότερο με ακρίδες, μπαμπούρια (που κουβαλάνε τη βιρβιλιά απ’ τα πρόβατα) και ότι άλλο βρει. Τρέφεται με ότι μπορεί να της δώσει ο τόπος, το βουνό. Μικρούς σπόρους, ριζούλες τρυφερές, αγριοτριανταφυλλιές, καθώς και με τον βολβό από τα κίτρινα κρινάκια, που εγώ τα λέω άγριο σκορδάκι. Νομίζω ότι χωρίς αυτό θα είχε αφανιστεί η πέρδικα από τα βουνά, εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Γιατί με το σκορδάκι αυτό βγάζει τις ασκαρίδες, τις ταινίες που αν προσέξετε ντουφεκισμένα πουλιά, θα δείτε ότι είναι γεμάτες. Τις κολλάνε αυτές συνήθως από τα κόπρανα των προβάτων που αυτά αφήνουν στο βουνό. Το ίδιο έχω παρατηρήσει και με τους λαγούς. Άνοιξα λαγό που είχε ταινία δύο σπιθαμές.
Η πέρδικα αρέσκεται και στον σπόρο από τις αγριοτριανταφυλλιές. Είναι ένα κοκκινάκι αυγοειδές που μοιάζει με κεράσι και είναι γεμάτο σποράκια. Συνήθως η πέρδικα τρώει ότι μπορεί να φτάσει. Αλλά και αν δεν φτάνει, σκαρφαλώνει στα κλαδάκια και φτάνει την τροφή. Το ίδιο γίνεται και με τις βατομουριές. Στα δε νησιά, υπάρχουν μαρτυρίες κυνηγών που είδαν πέρδικες να ανεβαίνουν σε συκιές για να φάνε σύκα, αν δεν τα βρήκαν κάτω.
Όταν οι πέρδικες είναι μικρές, βασικά τρώνε μυρμηγκάκια, ψιλό χορταράκι και μικρούς σπόρους που πέφτουν από τα χορτάρια. Εχει πρωτείνες από τα μυρμηγκάκια και τρώει και τα χόρτα για να μπορεί να ενεργείται. Ειδικά στα μικρά, υπάρχει το πρόβλημα ότι ξεραίνονται οι κουτσουλιές πίσω, δεν μπορούν να ενεργηθούν και πεθαίνουν πολλά απ’ αυτό.
Με την έναρξη του κυνηγίου βασικά τις βρίσκουμε χαμηλά, δίπλα στα νερά, ιδιαίτερα όταν δεν έχει βρέξει καθόλου και υπάρχει ξηρασία. Κοντά στο νεράκι θα βρει φρέσκο χορταράκι, θα βρει δροσιά μέσα στα ελατάκια και τα κέδρα και είναι κοντά στις φυλλωσιές, γιατί πολλές φορές με το ξαφνικό χαλάζι μπορεί να κρυφτεί. Αυτό το γνωρίζει η μαμά- πέρδικα και οδηγεί τα μικρά δίπλα στο νερό. Πάνω στο βουνό, κατάξερα και στον ήλιο χωρίς προστασία, σπανίως θα τη δούμε να οδηγεί τα μικρά της. Με τις πρώτες βροχές, στο βουνό πάνω βγαίνει ένα ψιλό χορταράκι, σαν βελονίτσα. Η πέρδικα αρέσκεται σ’ αυτό το τρυφερό χορταράκι, το οποίο τρώει τις απογευματινές κυρίως ώρες.
Το χορταράκι αυτό βγαίνει πιο γρήγορα σε περιοχές όπου πηγαίνουν πρόβατα, για ευνόητους λόγους, αλλά πρέπει να πέσουν και τα νερά των βροχών. Οσο κρυώνει ο καιρός, η πέρδικα αρχίζει και ανεβαίνει και τη βρίσκουμε σιγά- σιγά μετά τον Οκτώβρη επάνω στις κορφές. Ειδικά όταν ο καιρός κρυώσει και πέσει παγωνιά, όλα τα πουλιά που βρίσκονται στα βορινά μέρη, φεύγουν και πάνε στα προσήλια. Πάντα βέβαια μιλάω για βουνά με μεγάλα υψόμετρα.
Ο καιρός παίζει σημαντικό ρόλο για τον εντοπισμό της. Δηλαδή υπάρχει δυνατός βοριάς που σημαίνει ότι λόγω και του υψομέτρου το πουλί δεν μπορεί να σταθεί. Σε παίρνει πραγματικά ο αέρας. Οι πέρδικες φεύγουν από κει και πάνε στην πίσω πλευρά εκεί που «κόβει» ο αέρας. Ο ισχυρός βοριάς τις ενοχλεί και τις τσακίζει. Θυμάμαι ότι οι παλιοί κυνηγοί έλεγαν ότι «με τον αέρα τις ψάχνουμε στο μπαντζανέμι». Στα μεγάλα υψόμετρα συναντάμε πολύ συχνά ομίχλη. Με τις πρώτες ομίχλες, να ξέρεται ότι η πέρδικα θα ‘ναι κατάκορφα. Μόλις δεις λοιπόν ομίχλη τις βρίσκεις στις κορυφές. Είναι όμως πολύ επιφυλακτικές και πολλές φορές ο σκύλος φερμάρει αλλά όταν πλησιάσεις δεν βγάζεις πουλιά! Εχουν φύγει ή ακούς το χαρακτηριστικό φρου… (το φτερούγισμά της). Όταν υπάρχει ομίχλη, σημαίνει υγρασία και νοτιάς. Δεν μπορεί να ‘χει ομίχλη με βοριά. Η πέρδικα αντιλαμβάνεται ότι με το νοτιά μπορεί να την εντοπίσει ο εχθρός (σκυλί- άνθρωπος), αλλά δεν βλέπει τι είναι αυτό που τη ζυγώνει. Νιώθει λοιπόν ανασφάλεια και φεύγει.
Αν τις δεις από μακριά, και δεν σ’ έχουν αντιληφθεί θα δεις ότι αν η μια από το κοπάδι πιάσει μια ακρίδα, όλο το κοπάδι τρέχει να της την πάρει μέσα από το στόμα. Εκεί υπάρχει καθαρά ο νόμος της επιβίωσης, πρέπει να φάνε, να φάνε σύντομα γιατί υπάρχει πάντα ο κίνδυνος.
Όταν δούμε ένα ζευγάρι και σηκωθεί, καλό είναι να ψάξουμε καλά τη γύρω περιοχή σε μια ακτίνα 100 μέτρων, γιατί πολλές φορές σηκώνεται το ζευγάρι για να τραβήξει την προσοχή, ενώ κάπου δίπλα είναι το κοπάδι. Αν δεις στην απέναντι πλαγιά μια πέρδικα να ξεκολλάει μόνη της, να ξέρεις ότι στο σημείο που έφυγε υπάρχουν τα μικρά ή εκεί που πάει βρίσκονται οι υπόλοιπες πέρδικες.
