Οι εφευρέσεις του John Moses Browning σημάδεψαν έναν ολόκληρο αιώνα οπλοτεχνίας. Ο ίδιος θεωρούσε το λειόκανο Αuto 5 ως το σπουδαιότερο δημιούργημα του.
Το πρώτο ημιαυτόματο
Με το όπλο αυτό από τα δίκανα και τα χειροκίνητα τουφέκια, περάσαμε σε μια εποχή αυτογεμών.
Λειτουργεί με ένα πρωτότυπο σύστημα αδρανείας, το οποίο ο εφευρέτης χρησιμοποίησε αργότερα στα τυφέκια Remington 8 και τα πολυβόλα Μ-2. 0,50. Τροφοδοτεί από μία κυλινδρική αποθήκη. Χωρά πέντε φυσίγγια (4 συν 1 στη θαλάμη). Ένας μοχλός στην αριστερή πλευρά του κορμού διακόπτει την τροφοδοσία όταν ο χειριστής το επιθυμεί.
Κατά τη βολή η κάνη οπισθοχωρεί και κινείται εντός του κορμού, σπρώχνοντας το κλείστρο προς τα πίσω. Ένα ισχυρό ελατήριο γύρω από την αποθήκη αναγκάζει την κάνη να επανέλθει εμπρός. Επιστρέφοντας στη θέση της, ο άδειος κάλυκας αποβάλλεται από τον εξωστήρα. Το συγκρότημα του κλείστρου, το οποίο επανέρχεται υπό την πίεση ενός δεύτερου ελατηρίου, φέρνει το επόμενο φυσίγγιο στη θαλάμη και κλειδώνει. Με το πάτημα της σκανδάλης ο κύκλος θα επαναληφθεί.
Μια δύσκολη εξίσωση
Τα φυσίγγια για λειόκανα όπλα caliber 12 είχαν τότε -και διατηρούν ακόμη – μια τεράστια ποικιλία γομώσεων. Η δυσκολία έγκειται στο ότι σε αντίθεση με τα στρατιωτικά όπλα, δεν υπήρχε κάποιου είδους “στάνταρ” φυσίγγιο για να βασιστεί ο σχεδιαστής και να κάνει την έρευνα του. Διαφορετική ισχύς, μήκος κάλυκα, διαφοροποιήσεις και ανοχές στις διαστάσεις, ακόμη και υλικά κατασκευής ήταν προβλήματα που έπρεπε να υπερνικηθούν. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν δοκιμάζονταν τα πρωτότυπα, οι κάλυκες φτιάχνονταν από κερωμένο χαρτόνι ή μπρούτζο. Φανταστείτε τη δυσκολία αξιόπιστης λειτουργίας ενός αυτόματου μηχανισμού που θα έπρεπε να τροφοδοτεί τέτοια γκάμα.
Η λύση ήταν η τοποθέτηση μιας σειράς από μεταλικούς “δακτύλιους τριβής” γύρω από την αποθήκη. Έτσι ρυθμιζόταν η ταχύτητα οπισθοδρόμησης της κάνης, ανάλογα με την ισχύ των φυσιγγίων.
Σχεδιασμένο το 1898, το όπλο έμεινε σε διαρκή παραγωγή από το 1903 μέχρι το 1999. Ήταν ένα υψηλής ποιότητας οπλομηχάνημα. Η βάση ξεκινούσε ως ένα μασίφ μπλοκ ατσαλιού (ή αργότερα και σφυρήλατου αλουμινίου) και διαμορφωνόταν με τόρνους και φρέζες σε ένα μονοκόμματο κορμό τεράστιας αντοχής. Η σχεδίαση επέτρεπε την εύκολη αλλαγή κανών, κάτι πρωτοποριακό για την εποχή.
Στρατιωτική καριέρα
Στη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου “επιστρατεύτηκε” για πρώτη φορά από την αμερικανική αεροπορία και το ναυτικό. Αρκετές χιλιάδες αγοράστηκαν για να εκπαιδεύσουν τους χειριστές αντιαεροπορικών πυροβόλων στις βολές εναντίον εναέριων στόχων. Επειδή το Βέλγιο βρισκόταν υπο γερμανική κατοχή, τα όπλα παρήχθηκαν από τις Remington (Model 11) και Savage (720). Αλλά και οι Γερμανοί φαίνεται πως χρησιμοποίησαν με παρόμοιο τρόπο τα όπλα που βρήκαν στα αποθέματα της FN.
Οι βρετανοί ήταν οι πρώτοι που πήγαν το Auto 5 στη μάχη κατά την επανάσταση της Μαλαισίας (1948-1960). Επρόκειτο για απλά κυνηγετικά όπλα, πολλά με κάνες μήκους 65 εκατοστών που δέχονταν φυσίγγια μήκους 70mm. Στην πυκνή ζούγκλα αποδείχτηκαν αποτελεσματικότερα των Lee-Enfield. Μπορούσαν να εκτοξεύσουν 45 μολυβένια σφαιρίδια σε τρία δευτερόλεπτα, ανακόπτοντας την ενέδρα των ανταρτών. Το μοναδικό παράπονο των στρατιωτών ήταν η μικρή αναχορηγία που δεν επέτρεπε παρατεταμένα πυρά.
Στην αφρικανική σαβάνα
Μεταξύ των βρετανικών στρατευμάτων υπήρχαν μονάδες από την Αυστραλία και τη Ροδεσία. Σημείωσαν την αποτελεσματικότητα του λειόκανου στον ανταρτοπόλεμο και μετέφεραν τη γνώση στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Δέκα χρόνια αργότερα θα την αξιοποιούσαν, οι μεν πρώτοι στο Βιετνάμ και οι δεύτεροι στο αντάρτικο εναντίον των μαρξιστών στη Νότια Αφρική και τη Ροδεσία.
Γύρω στο 1970, ο Στρατός της Ροδεσίας έδωσε στην FN μια παραγγελία για 1.000 βελτιωμένα λειόκανα που κάλυπταν στρατιωτικές προδιαγραφές. Εξοπλιζόταν με κάνη μήκους 51 εκατοστών χωρίς ρίγα, το φινίρισμα του ήταν απλό χωρίς τη διακόσμηση και την ακριβή βαφή των κυνηγετικών όπλων. Το κοντάκι ενισχυόταν με μία εγκάρσια βίδα στο σημείο σύνδεσης με τον κορμό. Ένα ελαστικό πέλμα μετρίαζε την ανάκρουση στον ώμο του χειριστή. Η βασικότερη όμως αλλαγή ήταν η τοποθέτηση ενός μακρύτερου σωλήνα αποθήκης, ο οποίος χωρούσε έπτά φυσίγγια. Ένας επιμηκυμένος ξύλινος ξυστός κάλυπτε την αποθήκη. Επειδή η κάνη και η αποθήκη είχαν σχεδόν το ίδιο μήκος, το όπλο ξεχώριζε οπτικά πολύ εύκολα.
Το εργοστάσιο τα κωδικοποίησε ως Browning Automatic Riot Gun (Αυτόματο Οπλο Ταραχών), περιγραφή που δε κρίνεται ως ακριβήςγιατί αφενός… δεν ήταν αυτόματο και από την άλλη, προοριζόταν για στρατιωτικές επιχειρήσεις. Η βιβλιογραφία της εποχής αποκαλύπτει την επιθυμία της εταιρείας να το προωθήσει και στις αστυνομικές αγορές άλλων χωρών. Ωστόσο, καμία άλλη δεν τα υιοθέτησε.
Κομμάτια ιστορίας
Τα ροδεσιανά Auto 5 ξεχωρίζουν γιατί οι σειριακοί αριθμοί τους ήταν εκτός σειράς. Ξεκινούν με το πρόθεμα RA (Rhodesian Army) και αριθμό από το 001 ώς το 1000. Φαίνεται ότι την ίδια εποχή, αγοράστηκαν και κάποια Auto 5 από την πολιτική αγορά διότι σε φωτογραφίες από τις στρατιωτικέςεπιχειρήσεις εντοπίζονται και οι δύο εκδόσεις. Πριν την επικράτηση των κομμουνιστών και την εκδίωξη των λευκών από τη χώρα, η κυβέρνηση του Ίαν Σμιθ μεταβίβασε το πολεμικό υλικό της στη γειτονική Νότια Αφρική. Έτσι τα επιζώντα Auto 5 (ή μήπως Auto 8;) κατέληξαν στη νοτιοαφρικανική αστυνομία. Αποτελούν ενδιαφέρον συλλεκτικό θέμα και υπολογίζεται ότι υπάρχουν ελάχιστα σε λειτουργική κατάσταση.
www.bankingnews.gr
