Σύντομα ο ναυτικός χάρτης της χώρας μας όσον αφορά την αλιεία αλλάζει.
Όροι όπως ΖΕΠ (Ζώνες Ειδικής Προστασίας), ΖΠΦ (Ζώνη προστασίας της φύσης), ΖΑΠΦ (Ζώνη απόλυτης προστασίας της φύσης), Ζώνες ήπιας θαλάσσιας αναψυχής (κολύμβηση, ιστιοσανίδα, καταδύσεις, υποβρύχια φωτογράφηση κ.λπ.), Ζώνες βιώσιμης διαχείρισης φυσικών πόρων (ΖΒΔΦΠ) θα μπουν στη ζωή μας και θα ορίσουν το που, πως και πόσο θα ψαρεύουμε.
Πριν δύο περίπου χρόνια, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στα πλαίσια του παγκόσμιου συνεδρίου της Διεθνούς Ένωσης για την Διατήρηση της Φύσης (IUCN – International Union for the Conservation of Nature), στη Μασσαλία, για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης “Μεσόγειος, μία υποδειγματική θάλασσα έως το 2030”, ανακοίνωνε μεταξύ άλλων μέτρα / δεσμεύσεις για τις ελληνικές θάλασσες, οι οποίες τότε, πέρασαν στα ψιλά.
Πιο συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός στην ομιλία του ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η Ελλάδα θα απαγορεύσει την αλιεία στο 10% των θαλασσών της, με στόχο την καλύτερη προστασία και τόνωση των οικοσυστημάτων της Μεσογείου, η οποία έχει πληγεί από την υπεραλίευση.
Και συνέχισε: «Δεσμευόμαστε στον στόχο να γίνει το 30% της Μεσογείου, Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή μέχρι το 2030. Πέραν του στόχου της προστασίας του 30% θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών, θα πρέπει να εργαστούμε, από κοινού και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να διασφαλίσουμε ότι οι Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές δεν θα προστατεύονται πια μόνο στα χαρτιά. Θα πρέπει να στοχεύσουμε στην αποτελεσματική διαχείριση των δικτύων των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών, με καθορισμένα μέτρα προστασίας.» Αναλυτικά η παρέμβαση του πρωθυπουργού εδώ: https://primeminister.gr/2021/09/03/27339
Να θυμίσουμε ότι, τότε, ήταν μόλις 4 μήνες μετά τις τραγικές απαγορεύσεις σε ψάρεμα και σκάφη λόγω του κορωνοϊού, όπου επιτρεπόταν να πας για τένις, όμως μία εξόρμηση στη θάλασσα αποτελούσε δραστηριότητα με αυξημένο mobility…
Οι περιοχές Natura 2000
Οι περιοχές (ή «τόποι») Natura 2000 είναι ένα σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με το οποίο ορίζονται περιοχές όπου χρειάζονται προστασία, μετά από ειδικές μελέτες, επιλεγμένα είδη χλωρίδας και πανίδας ή τύπους οικοτόπων. Σκοπός των ορισμού θαλάσσιων ζωνών NATURA δεν είναι γενικός, αλλά είναι πολύ συγκεκριμένος και αφορά την προστασία συγκεκριμένων προστατευτέων ειδών & οικότοπων .
Σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ οι δράσεις, οι περιορισμοί ή/και οι απαγορεύσεις που πρέπει να εφαρμοστούν (και αφορούν την αλιεία) πρέπει να αφορούν την προστασία των συγκεκριμένων προστατευόμενων ειδών με βασικά είδη:
– Θαλάσσια θηλαστικά: Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), Ρινοδέλφινο (Tursiops truncates), Ραμφοφάλαινα (Ziphius cavirostris), Φυσητήρας (Physeter macrocephalus), Ζιφιός (Ziphius cavirostris)
– Θαλάσσια ερπετά: Χελώνα (Caretta caretta), Πράσινη χελώνα (Chelonia mydas)
– Όστρακα: Πίννα (Pinna nobilis), Πετροσωλήνας (Lithophaga lithopaga)
– Θαλασσοπούλια
– Οικότοπους με λιβάδια Ποσειδωνίας και Υφάλους
Στην επίσημη σελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρεται: «Ως το 2016, σχεδόν το 6% της θαλάσσιας έκτασης της ΕΕ περιλαμβάνεται στο δίκτυο Natura 2000 και σύντομα θα ολοκληρωθεί η διαδικασία για τον ορισμό των θαλάσσιων περιοχών μέσω των οποίων θα διασφαλιστεί η διατήρηση των οικοτόπων και των ειδών που προστατεύονται από τις οδηγίες για τους οικοτόπους και ανήκουν στα θαλάσσια οικοσυστήματα.» (https://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/faq_el.htm)
Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες ορίζουν τις ζώνες και προτείνουν χρήσεις και απαγορεύσεις
Αυτό το δίκτυο Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών ξεκίνησαν να περιγράφουν και να οριοθετούν Περιβαλλοντικές Μελέτες που εδώ και κάποιο διάστημα βρίσκονται προς δημόσια διαβούλευση ώστε να συνταχτούν Προεδρικά Διατάγματα Προστασίας και Σχέδιων Διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000. Από τις 11 Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (οι οποίες αφορούν ξεχωριστές περιοχές η κάθε μία), οι 4 έχουν μείνει ανοιχτές προς δημόσια διαβούλευση (έως 30/4/23) ενώ σύμφωνα με πληροφορίες αναμένονται άλλες 12.
“Οι περιβαλλοντικές μελέτες θα υποδείξουν τις ζώνες και τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης εντός των ορίων τους, σε συνάρτηση με τα προστατευόμενα είδη και οικοτόπους κάθε ομάδας περιοχών και σε αρμονία με τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής.” Αυτό αναγράφεται στη σελίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στις συζητήσεις της διαβούλευσης.
Μάλιστα, με αφορμή την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης των σχεδίων διαχείρισης, στο ίδιο σημείο αναγράφεται και η δήλωση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργου Αμυρά: «Η διαβούλευση των ΕΠΜ είναι υποχρέωσή μας στο πλαίσιο προώθησης της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας στη λήψη αποφάσεων για την περιβαλλοντική πολιτική. Στη νέα εποχή προστασίας της βιοποικιλότητας καλώ όλους σας στο εγχείρημα να θεμελιώσουμε θεσμικά την προστασία και τη διατήρηση των περιοχών προστασίας της βιοποικιλότητας και των Εθνικών Πάρκων της χώρας μας. Η συμμετοχή όλων είναι σημαντική. Με τη δέσμευση πως όλα τα σχόλια θα ληφθούν υπόψη και θα αξιοποιηθούν κατάλληλα, σας προσκαλώ να γίνετε αρωγοί αυτής της προσπάθειας».
Ο ορισμός ζωνών προστασίας με προτάσεις απαγορεύσεων σε αλιεία, ερασιτεχνική και επαγγελματική
Σε αυτή τη φάση, οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες, προτείνουν αναλυτικά, περιοχές όπου:
• Απαγορεύεται η Αλιεία (Επαγγελματική & Ερασιτεχνική)
• Απαγορεύεται η Ερασιτεχνική Αλιεία ΑΛΛΑ Επιτρέπεται η Επαγγελματική Αλιεία, με περιορισμούς όπως η χρήση συρόμενων εργαλείων, κυκλικών δικτύων, μηχανότρατα, πεζότρατα, γρι-γρι, κλπ
• Επιτρέπεται η Ερασιτεχνική Αλιεία ΜΟΝΟΝ από την ξηρά (χωρίς βάρκα).
Σημειώστε ότι οι περιοχές του δικτύου όπου η ερασιτεχνική αλιεία προτείνεται να απαγορευτεί ή να περιοριστεί, είναι αυτές που αποτελούν ψαρότοπους ενώ στις αδιάφορες αλιευτικά περιοχές, η ερασιτεχνική αλιεία επιτρέπεται.
Η αιτιολόγηση των προτάσεων απαγορεύσεων και των περιορισμών αυτών για την ερασιτεχνική αλιεία, αφορούν κατά βάση την προστασία ειδών όπως: Χελώνα (Caretta caretta), Πράσινης χελώνα (Chelonia mydas), Μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), Ρινοδέλφινο (Tursiops truncates), Πίννα (Pinna nobilis), Ραμφοφάλαινα (Ziphius cavirostris), Φυσητήρα (Physeter macrocephalus) καθώς και θαλασσοπούλια, είδη για τα οποία, η ερασιτεχνική αλιεία ποτέ δεν απετέλεσε ούτε αποτελεί απειλή.
Δυσκολευόμαστε να αντιληφθούμε πως ευθύνεται η ερασιτεχνική αλιεία για την παγίδευση θαλάσσιων Θηλαστικών (φώκιες-δελφίνια) & θαλάσσιων ερπετών (χελώνες) σε δίχτυα η και την θανάτωση τους γιατί καταστρέφουν τα δίχτυα, όταν τα δίχτυα απαγορεύονται και δεν χρησιμοποιούνται για ερασιτεχνική αλιεία από το 2006!
Δεν αντιλαμβανόμαστε πως, για την προστασία των οστρακοειδών Πίννας & Πετροσωλήνα από παράνομη αλίευση, προτείνεται η απαγόρευση της ερασιτεχνικής αλιείας γενικώς, όταν η οστρακαλιεία ήδη απαγορεύεται για τον ερασιτέχνη τα τελευταία 25 χρόνια!
Είναι εντελώς παράλογο, για την προστασία των ψαριών από υπεραλίευση να προτείνεται η απαγόρευση της ερασιτεχνικής αλιείας (η οποία συμμετέχει κατά το 1/10 στο συνολικό αλιεύσιμο προϊόν), ενώ στις ίδιες ζώνες, η επαγγελματική (η οποία συμμετέχει κατά τα 9/10) θα συνεχίζεται κανονικά.
Θα αντιλαμβανόμασταν ουσιαστικό ενδιαφέρον προστασίας, αν οι προτάσεις αφορούσαν μικρότερες περιοχές ώστε να ελέγχονται αποτελεσματικά και οι απαγορεύσεις να ισχύουν για όλους οριζόντια.
Όταν όμως διαβάζουμε στις περιβαλλοντολογικές μελέτες ότι η ερασιτεχνική αλιεία «πιέζει» τις παραπάνω περιοχές, ενώ τα επαγγελματικά εργαλεία, τα ιχθυοτροφεία ή τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα δεν αποτελούν απειλή, αισθανόμαστε κοροϊδία!
Τελικά, οι περιοχές Natura είναι για την ουσιαστική προστασία, ή για την δέσμευση και νομιμοποίηση επεμβάσεων οικονομικής φύσης μέσα σε αυτές;
Ο «αγώνας» ενημέρωσης από τον ΠΑΝ.Σ.Ε.Κ.Ε.Υ.Α
Παρότι η πολυπλοκότητα των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ) δεν αφήνει περιθώρια ανάγνωσης και κατανόησης των μελετών, ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εμπόρων και Κατασκευαστών Ειδών Υποβρύχιας Αλιείας, δίνει τον δικό του αγώνα ενημέρωσης για αυτά που έρχονται για την ερασιτεχνική αλιεία.
Σχετικά με τις περιοχές Natura 2000, μας αναφέρει ο κ. Νίκος Κουκούλας, πρόεδρος του ΠΑΝ.Σ.Ε.Κ.Ε.Υ.Α: «Για την προστασία των ανωτέρω ειδών προτείνονται να ληφθούν μέτρα απαγόρευσης της ερασιτεχνικής αλιείας σε ζώνες των περιοχών NATURA με την σημείωση ότι στις περισσότερες από αυτές η επαγγελματική αλιεία διεξάγεται κανονικά και με μόνους περιορισμούς την μη χρήση συρόμενων εργαλείων και κυκλικών δικτυών. (μηχανότρατα, πεζότρατα, γρι-γρι, κλπ). Οι προτάσεις των ΕΠΜ είναι ατεκμηρίωτες, άδικες και μεροληπτούν σε βάρος της ερασιτεχνικής αλιείας. Τα σχέδια διαχείρισης που προτείνουν είναι αναποτελεσματικά για τα προστατευτέα είδη και καταστροφικά όχι μόνο για την ερασιτεχνική αλιεία, αλλά και για τον κλάδο μας. Μπορεί η ερασιτεχνική αλιεία να μην έχει κανένα οικονομικό όφελος για τους ερασιτέχνες αλιείς, έχει όμως για τις εκατοντάδες επιχειρήσεις του κλάδου και των συνδεόμενων με την ερασιτεχνική αλιεία κλάδων, όπως τα σκάφη και ο τουρισμός οι οποίες προσφέρουν θέσεις εργασίας και εισόδημα σε χιλιάδες οικογένειες.»
Και συνεχίζει: «Ο κλάδος μας δεν αποτελείται από επιχειρήσεις και επαγγελματίες δεύτερης κατηγορίας και είναι αυτονόητη η απαίτηση να αντιμετωπίζεται από την πολιτεία τουλάχιστον εξίσου και ανάλογα, με τον κλάδο των επαγγελματιών αλιέων.»
